ریسک سیستماتیک (Systematic Risk) به نوعی از ریسک گفته می‌شود که بر کل بازار تأثیر میگذارد و قابل حذف یا اجتناب از طریق تنوعبخشی (Diversification) نیست. این ریسک‌ها معمولاً ریشه در عوامل کلان اقتصادی، سیاسی یا مالی جهانی دارند و نه در رفتار یک جفت ارز خاص. در نقطه مقابل، ریسک غیرسیستماتیک (Non-Systematic Risk) قرار دارد؛ ریسکی که ناشی از رویدادهای خاص یک کشور، بانک مرکزی یا ارز مشخص است. در ادامه، به اتفاق بررسی می‌کنیم که ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک در فارکس چیست و چه تفاوتی بین این دو وجود دارد. با مجله پراپ فرم فانددمکس همراه باشید.
ریسک سیستماتیک در فارکس به ریسکی گفته می‌شود که به دلیل عوامل کلان اقتصادی، سیاسی یا مالی جهانی ایجاد می‌شود و بر کل بازار ارزها تأثیر میگذارد، نه فقط یک جفت ارز خاص. این نوع ریسک حتی با تنوعبخشی هم قابل حذف نیست و همه معامله‌گران در معرض آن هستند. به عبارت دقیق‌تر، ریسک سیستماتیک یعنی ریسک ناشی از تغییرات بنیادین و گسترده در اقتصاد جهانی، سیاست‌های بین‌المللی یا شرایط کلی بازار که همه جفت ارزها را به نوعی تحت تأثیر قرار میدهد.
نمونه‌های واقعی از ریسک سیستماتیک در بازار فارکس
تصمیمات بانک‌های مرکزی بزرگ: مثلاً افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو آمریکا که بر ارزش دلار آمریکا در مقابل همه ارزها تأثیر میگذارد.
جنگ‌ها یا بحرانهای ژئوپلیتیکی: مانند جنگ اوکراین که تأثیر گسترده‌ای بر یورو، نفت، طلا و حتی ارزهای امن مثل ین داشت.
رکود یا بحران مالی جهانی: بحران مالی 2008 یا همه‌گیری کرونا که منجر به کاهش ارزش ارزهای ریسک‌پذیر مانند CAD، NZD و AUD شد.
تورم جهانی یا تغییرات شدید در قیمت کالاها: مثلاً افزایش قیمت نفت بر CAD مستقیماً تأثیر میگذارد، چون کانادا صادرکننده نفت است.
تغییرات در روابط اقتصادی جهانی: جنگ تجاری چین و آمریکا باعث نوسان در CNY، USD و دیگر ارزهای آسیایی شده است.
ویژگی‌های کلیدی ریسک سیستماتیک
ویژگی
توضیح
دامنه تأثیر
سراسری و در سطح جهانی
قابلیت حذف
خیر
منبع
سیاست‌های اقتصادی، بحرانهای بین‌المللی و بانک‌های مرکزی
تأثیر
بر همه یا بیشتر ارزها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم
کنترل‌پذیری
قابل مهار فقط با مدیریت ریسک
روش‌های مدیریت ریسک سیستماتیک در فارکس
استفاده از استاپ لاس هوشمند
مدیریت سرمایه دقیق
پیگیری اخبار اقتصادی و ژئوپلیتیکی
معامله نکردن در زمان اعلام داده‌ها و انتشار اخبار مهم
ریسک غیرسیستماتیک در فارکس چیست؟
ریسک غیرسیستماتیک در فارکس ریسکی است که به رویدادها یا شرایط خاص یک کشور، اقتصاد، ارز یا جفت ارز مشخص مربوط می‌شود. این نوع ریسک بر کل بازار تأثیر ندارد و برخلاف ریسک سیستماتیک، با تنوعبخشی قابل کاهش یا حتی حذف است. به عبارت ساده‌تر، ریسک غیرسیستماتیک یعنی ریسکی محدود به یک ارز یا کشور خاص که ناشی از عوامل داخلی آن کشور است، نه کل اقتصاد جهانی.
نمونه‌های واقعی از ریسک غیرسیستماتیک در بازار فارکس
تصمیمات بانک مرکزی یک کشور خاص: مثلاً اگر بانک مرکزی انگلیس به طور غیرمنتظره نرخ بهره را تغییر دهد، تنها پوند تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
آمار اقتصادی ملی: مثل اعلام نرخ بیکاری در کانادا که فقط روی دلار کانادا و جفت ارزهایی مانند USD/CAD تأثیر میگذارد.
بی‌ثباتی سیاسی داخلی: مثلاً استعفای نخست‌وزیر ایتالیا می‌تواند تأثیر منفی روی یورو داشته باشد.
انتخابات ملی: مثل همه‌پرسی برگزیت که تأثیر مستقیم بر پوند انگلیس داشت.
مشکلات تجاری داخلی: مثلاً ورشکستگی یک بانک بزرگ در سوئیس که بر فرانک سوئیس تأثیر میگذارد.
ویژگی‌های کلیدی ریسک غیرسیستماتیک
ویژگی
توضیح
دامنه تأثیر
محلی و محدود به یک کشور
قابل کاهش
بله
مثال
انتخابات ایتالیا، نرخ بیکاری استرالیا
کنترل‌پذیری
نسبتاً آسان با تحلیل اخبار و داده‌ها
چگونه ریسک غیرسیستماتیک را مدیریت کنیم؟
تنوع بخشی به پرتفوی: مثلاً فقط روی EUR/USD معامله نکنید و از چند جفت ارز مختلف استفاده نمایید.
تحلیل فاندامنتال دقیق: اخبار اقتصادی و سیاسی کشورها را پیگیری کنید.
زمانبندی هوشمند معاملات: از ورود به معامله در زمان اعلام آمارهای مهم کشورها (مانند NFP آمریکا) خودداری کنید.
مدیریت ریسک: از حجم معاملات مناسب و استاپ لاس استفاده کنید.
چه تفاوتی بین ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک در فارکس وجود دارد؟
تفاوت اصلی بین ریسک سیستماتیک و ریسک غیرسیستماتیک در فارکس به دامنه تأثیر، قابلیت کنترل و منبع ایجاد ریسک برمی‌گردد.
ریسک سیستماتیک کل بازار فارکس و اکثر جفت ارزها را تحت تأثیر قرار میدهد، در حالی که ریسک غیرسیستماتیک معمولاً روی یک ارز یا جفت ارز خاص اثر میگذارد. عوامل کلان اقتصادی، سیاسی یا مالی جهانی منبع ایجاد ریسک سیستماتیک هستند. اما عوامل داخلی یک کشور، بانک مرکزی یا اخبار خاص باعث ایجاد ریسک غیرسیستماتیک می‌شوند. ریسک سیستماتیک غیرقابل حذف یا تنوعبخشی است، اما ریسک غیرسیستماتیک را میتوان با تنوعبخشی، حذف کرد یا کاهش داد.
شدت تأثیر ریسک سیستماتیک معمولاً گسترده و جهانی است، ولی ریسک غیرسیستماتیک اثرات محدود و موضعی دارد. همچنین، پیش‌بینی ریسک سیستماتیک سخت‌تر است، زیرا اصلاً تحت کنترل معامله‌گر نیست. اما ریسک غیرسیستماتیک با تحلیل اخبار و داده‌ها، قابل پیش‌بینی‌تر است. نهایتاً، ریسک سیستماتیک را میتوان با مدیریت ریسک، تعیین استاپ لاس و کاهش حجم معاملات، مدیریت کرد. برای مدیریت ریسک غیرسیستماتیک، عمدتاً از روش‌های تنوعبخشی و تحلیل دقیق اخبار استفاده می‌شود.
جمع‌بندی
ریسک سیستماتیک به ریسک‌هایی گفته می‌شود که از عوامل کلان اقتصادی، سیاسی یا مالی جهانی نشأت می‌گیرند و تمام یا بخش بزرگی از بازار ارز را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این نوع ریسک اجتناب‌ناپذیر است و حتی اگر روی چند جفت ارز مختلف نیز معامله کنید، باز هم در معرض آن قرار دارید. در مقابل، ریسک غیرسیستماتیک ریسک‌هایی هستند که از رویدادها یا شرایط خاص یک کشور، ارز یا جفت ارز مشخص ناشی می‌شوند. این نوع ریسک قابل پیش‌بینی‌تر و قابل کنترل‌تر است و با تنوعبخشی میتوان آن را کاهش داد یا حتی حذف کرد. در بازار فارکس برای موفقیت بلندمدت، باید ریسک‌های سیستماتیک را شناخت و با مدیریت سرمایه و استاپ لاس از آن محافظت کرد. همچنین، با تحلیل دقیق اخبار اقتصادی، گزارش‌ها و پرهیز از تمرکز روی یک جفت ارز خاص، ریسک‌های غیرسیستماتیک را میتوان کاهش داد.
سؤالات متداول
آیا ریسک سیستماتیک در همه معاملات وجود دارد؟
بله، حتی اگر جفت ارزهای مختلفی را معامله کنید، باز هم در معرض ریسک سیستماتیک هستید، چون این ریسک بر کل بازار تأثیر میگذارد.
آیا ریسک غیرسیستماتیک قابل حذف است؟
تا حد زیادی بله، با تنوعبخشی به جفت ارزها، تحلیل اخبار داخلی کشورها و اجتناب از تمرکز روی یک ارز خاص، میتوان این نوع ریسک را کاهش داد یا حذف کرد.
تفاوت اصلی ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک چیست؟
تفاوت اصلی در دامنه تأثیر است. ریسک سیستماتیک کل بازار را تحت تأثیر قرار میدهد، در حالیکه ریسک غیرسیستماتیک فقط مربوط به یک ارز یا کشور خاص است.
آیا طلا هم تحت تأثیر ریسک سیستماتیک قرار دارد؟
بله، طلا به عنوان یک دارایی امن معمولاً در زمان بحرانهای سیستماتیک (مثل جنگ یا بحران بانکی) افزایش قیمت پیدا میکند.
