الگوی سر و شانه (Head and Shoulders) یک الگوی تحلیل تکنیکال است که برای شناسایی تغییر روند صعودی به نزولی در بازارهای مالی مثل فارکس، ارز دیجیتال، سهام و… کاربرد دارد. الگوی هد اند شولدر به صورت یک خط پایه با سه قله ظاهر می‌شود که در آن ارتفاع دو قله بیرونی نزدیک به هم است و قله وسط بالاترین ارتفاع را دارد. الگوی سر و شانه به عنوان یکی از قابل اعتمادترین الگوهای کلاسیک تغییر روند تلقی می‌شود. سر و شانه یکی از چندین الگوی مهم در تحلیل تکنیکال است که با درجات مختلف دقت نشان می‌دهد روند صعودی به پایان خود نزدیک می‌شود. با پراپ فانددمکس همراه باشید.

نکات کلیدی

• سر و شانه یک الگوی نموداری تکنیکال متشکل از سه قله است که در آن دو قله بیرونی نزدیک به هم هستند و قله وسط بیشترین ارتفاع را دارد.
• الگوی Head and Shoulders یکی از معتبرترین الگوها برای تأیید معکوس شدن روند در نظر گرفته می‌شود. به عبارت دیگر، الگوی سر و شانه تغییر روند صعودی به نزولی را پیش‌بینی می‌کند.
• الگوی سر و شانه معکوس، برعکس، تغییر روند نزولی به صعودی را پیش‌بینی می‌کند.
• بسته به جهت الگو، خط گردن در الگوی سر و شانه روی خطوط حمایت یا مقاومت قرار می‌گیرد.

الگوی سر و شانه چیست؟

در نمودارهای تحلیل تکنیکال، شکل‌گیری الگوی سر و شانه زمانی اتفاق می‌افتد که روند بازار از حالت صعودی به نزولی معکوس شود. چنانچه برعکس این شرایط اتفاق بیفتد، الگوی سر و شانه معکوس شکل می‌گیرد. به طور کلی، این الگو زمانی شکل می‌گیرد که قیمت به سقف برسد و سپس به کف صعودی قبلی کاهش یابد. سپس، قیمت به بالاتر از سقف قبلی می‌رسد تا سر (Head) را تشکیل دهد و بعد به کف اصلی کاهش می‌یابد. در نهایت، قیمت دوباره تا حدود اولین قله تشکیل‌شده، قبل از سقوط مجدد، افزایش می‌یابد.

در یک الگوی سر و شانه استاندارد، سیگنال گذار از روند صعودی به روند نزولی است. نکته کلیدی برای ترید با الگوی سر و شانه، خط گردن (Neckline) است که نقاط کف شانه چپ، سر و شانه راست را به هم متصل می‌کند. شیب خط گردن می‌تواند به سمت بالا، پایین یا افقی باشد. معامله‌گران با استفاده از الگوی سر و شانه، به دنبال شکست قیمت به زیر خط گردن هستند که می‌تواند سیگنالی برای شروع یک روند نزولی جدید باشد.

بیشتر بخوانید: استیتمنت فارکس چیست؟

الگوی سر و شانه از چه قسمت‌هایی تشکیل شده است؟

الگوی سر و شانه چهار جزء دارد:

1. پس از روندهای صعودی طولانی، قیمت به اوج می‌رسد و متعاقباً کاهش می‌یابد تا یک فرورفتگی ایجاد کند.
2. قیمت مجدداً افزایش می‌یابد تا یک قله دیگر بالاتر از قله اول تشکیل دهد و دوباره کاهش می‌یابد.
3. قیمت برای سومین بار افزایش می‌یابد، اما فقط تا سطح اولین قله و پس از آن مجدد کاهش می‌یابد.
4. خط گردن دو فرورفتگی یا قله را به هم وصل می‌کند.

قله اول و سوم شانه‌ها (Shoulder) هستند و قله دوم سر را تشکیل می‌دهد. خطی که اولین و دومین فرورفتگی را به هم متصل می‌کند، خط گردن نامیده می‌شود.

الگوی سر و شانه معکوس چیست؟

نقطه مقابل الگوی سر و شانه، الگوی سر و شانه معکوس است که سر و شانه کف نیز نامیده می‌شود. از الگوی سر و شانه معکوس برای پیش‌بینی معکوس شدن روند نزولی به صعودی استفاده می‌شود. این الگو زمانی شناسایی می‌شود که عملکرد قیمت دارایی دارای ویژگی‌های زیر باشد:

• قیمت تا فرورفتگی کاهش می‌‎یابد و سپس بالا می‌رود.
• قیمت به زیر فرورفتگی قبلی افت می‌کند و سپس دوباره افزایش می‌یابد.
• قیمت دوباره کاهش می‌یابد، اما نه به اندازه دومین فرورفتگی.
• وقتی فرورفتگی نهایی تشکیل شد، قیمت به سمت مقاومت (خط گردن) که در نزدیکی بالاترین ارتفاع فرورفتگی‌های قبلی قرار دارد، رو به بالا حرکت می‌کند.

سر و شانه معکوس نیز یک الگوی قابل اعتماد است که نشان می‌دهد روند نزولی در شرف بازگشت به روند صعودی است. در این حالت، قیمت به سه پایین‌ترین حد متوالی می‌رسد که با رالی‌های صعودی موقت از هم جدا می‌شوند.

از این میان، دومین فرورفتگی بیشترین عمق را دارد (سر) و اولین و سومین فرورفتگی (شانه‌ها) کمی کم‌عمق‌تر هستند. رالی نهایی پس از سومین نزول نشان می‌دهد که روند نزولی معکوس شده است و قیمت احتمالاً به رالی صعودی خود ادامه خواهد داد.

الگوی سر و شانه به ما چه می‌گوید؟

الگوی سر و شانه نشان می‌دهد که امکان برگشت قیمت وجود دارد. معامله‌گران تکنیکال بر این باورند که سه مجموعه قله و فرورفتگی، با یک پیک بزرگتر در وسط، به این معنی است که قیمت شروع به کاهش خواهد کرد. خط گردن نشان‌دنده نقطه‌ای است که معامله‌گران با دید نزولی شروع به فروش می‌کنند. این الگو همچنین نشان می‌دهد که روند نزولی جدید احتمالاً تا زمانی که شانه راست شکسته شود، ادامه خواهد داشت.

مزایای الگوی سر و شانه

• معامله‌گران باتجربه آن را به راحتی شناسایی می‌کنند: این الگو برای یک معامله‌گر باتجربه به راحتی قابل تشخیص است.
• سود و ریسک تعریف‌شده: نقاط ورود و خروج و توقف ضرر را می‌توان به وضوح تعریف کرد.
• از تحرکات بزرگ بازار می‌توان سود برد: بازه زمانی الگوی سر و شانه نسبتاً طولانی است، بنابراین بازار می‌تواند حرکات قابل توجهی از زمان ورود به معامله تا خروج از آن داشته باشد.
• قابل استفاده در همه بازارها: از الگوی سر و شانه می‌توان در انواع بازارها مثل فارکس، ارز دیجیتال، سهام و… استفاده کرد.

معایب الگوی سر و شانه

• معامله‌گران تازه‌کار ممکن است آن را تشخیص ندهند: الگوی سر و شانه ممکن است با خط گردن صاف ظاهر نشود و کج شده باشد که می‌تواند معامله‌گران مبتدی را به تردید بیندازد.
• استاپ لاس‌های بزرگ: حرکات رو به پایین بزرگ در تایم فریم‌های طولانی می‌تواند منجر به استاپ لاس‌های بزرگ شود.
• خط گردن ممکن است ثابت نباشد: اگر قیمت پولبک بزند، خط گردن ممکن است ری‌تست شود که می‌تواند معامله‌گران را سردرگم کند.

چگونه با الگوی سر و شانه ترید کنیم؟

کلید ترید موفق با الگو سر و شانه در شناسایی نقاط ورود مناسب، تعیین سطوح توقف ضرر مناسب و تعیین اهداف سود نهفته است.

نقاط ورود

رویکرد رایج ورود به معامله با الگوی سر و شانه زمانی است که قیمت از خط گردن عبور می‌کند. در الگوی استاندارد، این به معنای باز کردن پوزیشن شورت زمانی است که قیمت به زیر خط گردن کاهش می‌یابد.

از طرف دیگر، بسیاری از معامله‌گران قبل از ورود کوتاه مدت منتظر ری‌تست خط گردن از زیر هستند. اغلب، زمانی که بازار از یک فاز روند به فاز بعدی تغییر جهت می‌دهد، پرایس اکشن پس از شکستن خط گردن، نوسانی و غیرقابل پیش‌‍بینی است. بنابراین، انتظار برای ری‌تست یکی دیگر از رویکردهای رایج معاملاتی با این الگوی تکنیکال است.

استاپ لاس

تنظیم یک دستور توقف ضرر همیشه برای مدیریت ریسک بسیار مهم است. به طور معمول، استاپ لاس در یک الگوی استاندارد بالای شانه راست یا در یک الگوی معکوس در زیر شانه راست قرار می‌گیرد.

از سوی دیگر، معامله‌گران تهاجمی‌تر انتخاب می‌کنند که حد ضرر خود را درست بالای خط گردن قرار دهند. با این حال، چنین رویکردی در صورت افزایش نوسانات، آسیب‌پذیرتر است.

سر و شانه به عنوان الگوی ادامه‌دهنده

اگرچه الگوی سر و شانه معمولاً برای سیگنال‌دهی معکوس شدن بالقوه روند شناخته شده است، اما می‌توان از آن به عنوان یک الگوی ادامه‌دهنده نیز تحت شرایط خاص استفاده کرد.

در اینجا، الگو در یک روند صعودی غالب و بزرگتر به عنوان یک تثبیت موقت شکل می‌گیرد. حرکت قیمت از شانه چپ به سمت سر می‌تواند مانند تلاشی معکوس به سمت روند نزولی به نظر برسد. با وجود این، وقتی قیمت با حرکت از سر تا شانه راست، یک کف بالاتر ایجاد می‌کند، ساختار روند صعودی یک بار دیگر وجود دارد.

شکستن خط گردن به سمت بالا نشان‌دهنده ادامه روند صعودی است. این رویکرد به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا از توقف‌های موقت در روند برای تعیین نقاط ورود به معامله استفاده کنند.

بیشتر بخوانید: پراپ تریدینگ ارز دیجیتال

دام‌های رایج در الگوی سر و شانه

ترید کردن با الگوهای سر و شانه می‌تواند بسیار مؤثر باشد، اما بدون چالش نیست. بسیاری از معامله‌گران گرفتار دام‌های رایجی می‌شوند که می‌تواند منجر به زیان شود، از جمله:

1. سیگنال‌های غلط: یکی از رایج‌ترین اشتباهات، تصمیم برای ورود به معامله با سیگنال‌های غلط است. هر الگوی سر و شانه منجر به معکوس شدن روند نمی‌شود. برای کاهش این ریسک، معامله‌گران قبل از ورود به معامله، باید منتظر شکست واضح خط گردن با حجم قابل توجه باشند. تأیید الگو با سایر اندیکاتورهای تکنیکال نیز می‌تواند مفید باشد.
2. اتکای بیش از حد به الگو: اگرچه سر و شانه یکی از الگوهای تکنیکال قدرتمند و قابل اعتماد است، اما صرفاً اتکای بیش از حد به آن می‌تواند خطرآفرین باشد. به عنوان یک معامله‌گر، باید آن را همراه با سایر روش‌های تحلیل تکنیکال مانند خطوط روند، میانگین متحرک و اندیکاتورهای مومنتوم استفاده کنید. این رویکرد تصویر کامل‌تری از شرایط بازار ارائه می‌دهد.
3.  نادیده گرفتن کلیت بازار: کلیت بازار بسیار مهم است. تشکیل الگوی سر و شانه در یک روند قوی و بلند مدت ممکن است مطابق انتظار عمل نکند. معامله‌گران باید احساسات کلی بازار، رویدادهای خبری و شاخص‌های اقتصادی را برای تأیید تحلیل الگوی خود در نظر بگیرند. همیشه تایم فریم‌های بالاتر را بررسی کنید.
4. مدیریت ریسک ضعیف: عدم تنظیم دستورات توقف ضرر مناسب می‌تواند منجر به زیان‌های قابل توجهی شود. شما به عنوان یک معامله‌گر همیشه باید سفارشات استاپ لاس را در بالای شانه راست در یک الگوی استاندارد یا در زیر آن در یک الگوی معکوس قرار دهید. به این طریق، مطمئن خواهید بود که اگر بازار در خلاف جهت مورد انتظار حرکت کند، ضرر به حداقل می‌رسد.
5. تفسیر نادرست حجم: حجم نقش کلیدی در تأیید الگوی سر و شانه دارد. شکستن خط گردن بدون افزایش حجم معاملات ممکن است روند معکوس را حفظ نکند. معامله‌گران باید به دنبال افزایش قابل توجه حجم هنگام شکست برای تأیید الگو باشند.
6. ورود زودهنگام: ورود به یک معامله قبل از شکل‌گیری کامل الگو می‌تواند پرهزینه باشد، بنابراین صبر یک فاکتور مهم است. انتظار برای شکل‌گیری کامل الگو و شکستن واضح خط گردن به حصول اطمینان از معتبر بودن الگو و احتمال معکوس شدن روند کمک می‌کند.

کلام آخر

معامله‌گران با درک شکل‌گیری، روانشناسی و استراتژی‌های معاملاتی مؤثر، می‌توانند از الگوی سر و شانه برای اتخاذ تصمیمات بهتر بهره بگیرند. نکات کلیدی که باید به خاطر بسپارید عبارتند از شناسایی دقیق الگو، انتظار برای تأیید شکست خط گردن و اجرای تکنیک‌‎های مدیریت ریسک مانند تنظیم دستورات استاپ لاس مناسب. علاوه بر این، ادغام الگوی Head and Shoulders با سایر ابزارها و اندیکاتورهای تکنیکال، می‌تواند به معاملات آگاهانه‌تر و افزایش شانس موفقیت منجر شود. همچنین، توجه داشته باشید که اجتناب از اشتباهات رایج مانند اتکای بیش از حد به الگو یا تفسیر نادرست حجم معاملات، برای کاهش ریسک بسیار مهم است. صبر و آنالیز کامل برای بهره بردن حداکثری از این الگو ضروری است.

سؤالات متداول